Peter Wortel Oplossingsgericht coachen: ‘het moeilijkste was om écht te leren luisteren’

5 augustus 2019 | interview – Ruim vier jaar geleden besloot Peter Wortel zijn loopbaan een andere wending te geven. Na jarenlang gewerkt te hebben in het zakelijke domein, volgde hij in 2015 een opleiding tot mediator. Al snel hierna volgde eveneens een opleiding tot oplossingsgericht coach. Waarom hij deze switch maakte en wat hij zoal heeft geleerd? Dat leest u hier.

Een Master in Nederlands Recht, jarenlange ervaring als investor relations officer (de communicatie met bestaande en potentiële investeerders van een onderneming) voor verscheidene bedrijven maar recentelijk ook buurtbemiddelaar en oplossingsgericht coach. Peter, vanwaar deze switch?

Ik heb altijd de behoefte gehad om een zaak van twee kanten te horen. Via-via kwam ik in aanraking met mediation en ik was direct geïnteresseerd. Ik maakte overigens niet gelijk de overstap. Maar na een aantal jaar nadenken ontstond een goed moment. Toen ik stopte bij het bedrijf waar ik werkte, in 2015, bleek dat hét moment om de mediation opleiding te volgen.

En dit beviel goed?

Dit beviel heel goed. Vanuit verschillende gesprekstechnieken en kennis over de verschillende fases waar je in een mediation doorheen gaat leerde ik conflicten anders te benaderen. Maar ik kwam er ook achter dat ik behoefte had aan meer verdieping. Daarom ben ik toen de leergang tot Oplossingsgericht Coach gestart.

Wat is het verschil tussen mediation en oplossingsgericht coachen?

Oplossingsgericht coachen gaat voor mijn gevoel verder dan mediation. Daarnaast is mediation gericht op twee partijen met een conflict, terwijl je als oplossingsgericht coach meestal met één persoon te maken hebt. Als ik het uitleg zeg ik tegen cliënten dat ik als mediator tussen partijen sta en er voor hen beiden ben, terwijl ik bij oplossingsgericht coachen als het ware naast de cliënt sta en er ben om hem alleen te helpen.

Als mediator ligt de focus tevens op het de-escaleren van conflictsituaties. Je hebt immers te maken met partijen die vaak recht tegenover elkaar staan. Hierbij zijn technieken als ‘hoe laat ik iedereen aan het woord’ en ‘hoe krijg ik de belangen van de partijen boven water’, van groot belang.
Als oplossingsgericht coach wil je zoveel mogelijk de persoon in kwestie naar oplossingen en antwoorden laten zoeken. Diegene ziet de coach ook niet als tegenstander. Er heerst een heel andere dynamiek dan bij mediation.

Het spiegelen en iemand zelf de verantwoordelijkheid laten nemen, de grondslag van oplossingsgericht coachen, is een gesprekstechniek die ik dagelijks in mijn werk gebruik.

Je volgde de leergang tot oplossingsgericht coach bij het Centrum voor Conflicthantering. Waarom koos je voor deze opleider en wat waren je verwachtingen van de opleiding?
Laat ik beginnen met de opmerking dat dit, van alle opleidingen en cursussen die ik in mijn loopbaan heb gevolgd, voor mij zelf de meest waardevolle is geweest. Ik gebruik nog dagelijks verschillende handvatten en technieken uit de leergang. Persoonlijk heb ik er ook ontzettend veel aan gehad.

Toen ik indertijd mijn zoektocht naar een opleiding mediation startte, vond ik eerlijk gezegd dat alles heel erg op elkaar leek. Uiteindelijk denk ik dat het Centrum voor Conflicthantering mij goed lag vanwege de sfeer. Deze is ietwat zakelijker dan bij andere opleiders. Veel van de deelnemers van het Centrum voor Conflicthantering waren bij de opleiding mediation die ik volgde afkomstig uit het zakelijke domein, zoals de advocatuur of het notariaat. Dat sprak mij aan. Na die ervaring was ik ook geïnteresseerd in de opleiding Oplossingsgericht coachen bij het CvC.
Al met al besloot ik na de informatieve voorlichtingsavond én een intakegesprek, zelfs nog met enige scepsis, de opleiding te starten. Die scepsis verdween al snel en gaandeweg raakte ik steeds enthousiaster en ontdekte ik elementen die ik direct in mijn dagelijkse praktijk kon toepassen. En dit is tot op de dag van vandaag het geval gebleven.

Over welke elementen heb je het dan?

Het klinkt misschien gek, maar het mooiste wat ik heb geleerd was om te leren écht te luisteren. Iemand anders de ruimte te geven om zijn of haar verhaal te doen, zonder dat je diegene direct jouw oplossingen aanreikt. In de leergang leer je de juiste vragen te stellen zodat iemand tot zijn of haar eigen conclusies kan komen. Het spiegelen en iemand zelf de verantwoordelijkheid laten nemen, de grondslag van oplossingsgericht coachen, is een gesprekstechniek die ik dagelijks in mijn werk gebruik.

Gezien jouw ervaring in zowel het zakelijke als het sociale domein, welke verschillen en overeenkomsten heb je hierin teruggevonden? En wat zou jij jezelf, met de leringen die je in de opleiding oplossingsgericht coachen hebt opgedaan, in jouw eerdere loopbaan willen adviseren?

In zowel het zakelijke- als het sociale domein bestaan veel vooroordelen over elkaar. Dan heb je het over de zakelijke mentaliteit en de zachtere sector. Maar eigenlijk merk ik in de praktijk weinig verschillen. In zowel mijn huidige als voorgaande functies heb ik altijd veel gesprekken met mensen gevoerd en wat mij betreft verschillen de mensen qua gedrag dan eigenlijk niet zo heel veel van elkaar. Er is wel een materieel verschil natuurlijk. In het zakelijke domein wordt nu eenmaal meer geld verdiend. Maar het samenwerken gaat voor mijn gevoel in beide sectoren op dezelfde manier.
Indien ik indertijd mijn huidige kennis als mediator en oplossingsgericht coach had gehad, zou ik waarschijnlijk wel anders hebben kunnen luisteren. Wanneer er indertijd een vraag werd gesteld, gaf ik veelal direct een informatief antwoord. Terwijl het vaak interessanter is om erachter te komen waarom die vraag gesteld wordt. Ligt er wellicht nog een andere vraag achter? In plaats van het simpelweg beantwoorden van een vraag kunnen er dan soms andere zaken naar boven komen, waar je als gesprekspartners beiden meer aan hebt.

Wat heeft de leergang tot oplossingsgericht coach van Centrum voor Conflicthantering je gebracht?

De handvatten die in de opleiding aangereikt werden, bleken vrijwel direct toepasbaar in mijn praktijk. Dit was een hele mooie match, noem het maar mijn eureka moment. Ook de dynamiek in de groep (+/- acht personen) was goed. Ik kom nog steeds samen met de andere deelnemers aan de opleiding, en de docenten. Het is gezellig en we gebruiken het natuurlijk ook om ervaringen te delen en bij te praten.

Daarnaast denk ik dat wat je leert in deze opleiding in allerlei functies waarde kunnen leveren. Bijvoorbeeld voor mediators die meer verdieping zoeken, maar zeker ook voor advocaten die nieuwe gesprektechnieken willen aanleren.

Er wordt meer en meer gedejuridiseerd in onze samenleving. Zo verwijst de politie steeds vaker door naar bemiddelings- of mediationtrajecten in plaats van aangifte. En in de rechtspraak is er eveneens steeds meer ruimte voor andersoortige routes om conflicten op te lossen. Ook daarom is het interessant om je meer te verdiepen in de gesprekstechnieken en interventies die je in deze opleiding krijgt aangereikt.

Is één bepaalde zaak je in het bijzonder bijgebleven? En waarom?

Tijdens één coachingstraject waar ik bij betrokken was, raakte ik enigszins gefrustreerd. De mevrouw die ik begeleidde, durfde al twee jaar niet met de buurvrouw te praten. Hoewel we prima konden praten leek ze tijdens de gesprekken geen stap te willen verzetten om zelf oplossingen te zoeken. Na verschillende sessies had er voor mijn gevoel te weinig progressie plaatsgevonden. Dit vond ik persoonlijk lastig, omdat ik voor mijn gevoel vastliep als coach. Het lukte mij ook niet om iets te verzinnen waarmee we verder zouden komen.

Twee weken later werd ik plots gebeld door de mevrouw in kwestie. Ze was uit zichzelf op de buurvrouw afgestapt, waarmee zij dus al twee jaar in conflict lag, en had een rustig gesprek gevoerd. Ze hadden blijkbaar een heel normaal gesprek gehad en het probleem was opgelost. Dit had ik totaal niet zien aankomen. Het voelde voor mij eerst als een mislukt coachtraject, maar blijkbaar was er toch iets bij haar gebeurd. Dat voelde dus als heel bijzonder. Dat ze op eigen houtje, toch die eerste stap heeft genomen om een verandering te bewerkstelligen.

Aanmelden en meer informatie leergang Oplossingsgericht coachen

Benieuwd geraakt naar de leergang tot oplossingsgericht coach? Bekijk alle informatie over deze complete leergang.